Πολλές φορές ένα τραγούδι μας ανακαλεί μνήμες ή στιγμές τις οποίες έχουμε συνδυάσει με ένα συγκεκριμένο γεγονός. Άλλες πάλι φορές η πραγματική ιστορία πίσω από ένα τραγούδι ανοίγει κόσμους ολόκληρους’ τέτοιους που ποτέ δεν φανταζόμασταν ότι ένα “απλό” τραγούδι τραγουδισμένο στις πιο αθώες μας στιγμές κρύβει. Ο λόγος που μνημονεύουμε το συγκεκριμένο τραγούδι είναι γιατί κουβαλάει μια παλιά ιστορία – καλά κρυμμένη – που η αναφορά σε αυτή πηγαίνει πίσω στο 1922.
Το τραγούδι κυκλοφόρησε το 1972 με στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου και μουσική του Μάνου Λοίζου. Ο Παπαδόπουλος ξαναέγραψε τους στίχους από ένα παλιό τραγούδι της Σμύρνης του 1928 τραγουδισμένο από την Μαρίκα Παπαγκικα παραλείποντας στίχους και ξαναγράφοντας καινούριους περισσότερο δημοφιλής. Το αυθεντικό τραγούδι τραγουδιόταν από έλληνες λιποτάκτες κατά την Μικρασιατική εκστρατεία*. Σε εκείνο το τραγούδι λοιπόν οι στρατιώτες ζητούσαν από τον καπετάνιο να τους πάει στην Βραίλα η οποία ήταν πόλη της Ρουμανίας με έντονο ελληνικό εμπορικό κομμάτι, κατά άλλες παραλλαγές μνημονευόταν ο Μπουρνόβας που ήταν αστικό προάστειο της Σμύρνης. Οι φαντάροι που τραγουδούσαν το τραγούδι το 1922 άλλαζαν τον προορισμό στους στίχους ανάλογα με το που ήθελαν να τους πάει το καράβι/παπόρι …ο Πειραιάς μάλλον ήταν πιο δημοφιλής προορισμός.Οι στίχοι όπως αυτοί παρουσιάστηκαν από τον Λευτέρη Παπαδόπουλο πήγαιναν κάπως έτσι :
Παποράκι του Μπουρνόβα
και καρότσα της στεριάς,
πόσα τάλιρα γυρεύεις
στον Περαία να με πας;
Πόσα τάλιρα γυρεύεις
στον Περαία να με πας,
παποράκι του Μπουρνόβα
και καρότσα της στεριάς;Κάθε νύχτα στ’ όνειρό μου σεργιανάω
Άγιο Νείλο, Κερατσίνι, Κοκκινιά.
Καπετάνιο, χρόνια ξέρεις πως πονάω
μα δεν άνοιξες πανιά.Καπετάνιο Αρβανίτη
καροτσέρη φουκαρά,
στον Περαία έχω σπίτι
και στο Πέραμα κυρά.
Στον Περαία έχω σπίτι
και στο Πέραμα κυρά,
καπετάνιο Αρβανίτη
καροτσέρη φουκαρά.
Οι πρώτοι στίχοι όπως αυτοί τραγουδήυηκαν από την Μαρίκα Παπαγκίκα πήγαιναν κάπως έτσι:
“Καράβι του Μπουρνόβα άντε και καρότσα της στεριάς
χίλια τάλιρα σας δίνω στη Βραΐλα να μας πας
Πάρε μας καπετάνιε να χαρείς ότι αγαπάς
κι όσα θέλεις γύρεψε μας στη Βραΐλα να μας πας
Καράβι και καρότσα, θα σας δώσουμε παράδες
στη Βραΐλα να μας πάτε, για να δούμε δερβισάδες
Πάρε μας στη Βραΐλα για να σπάσουμε μεράκι
εκεί θα βρούμε δερβισάδες να φουμάρουμε μαυράκι”
και εδώ η αυθεντική εκτέλεση:
[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=w0lcoFwdmFU[/youtube]
Οι Έλληνες λιποτάκτες της Μικρασιατικής Εκστρατείας
Το 1920 η Μικρασιατική εκστρατεία βρίσκεται στην κορύφωσή της. Το ελληνικό κράτος άρρηκτα προσδεμένο στο άρμα της “μεγάλης ελλαδας” των 3 ηπείρων και των 5 θαλασσών βολοδέρνει κάπου στα βάθη της ανατολής. Η μακρά πολεμική περίοδος του ελληνικού κράτους συνεχίζεται. Μια εποχή συνεχών επεκτατικών κινήσεων από πλευράς ελληνικού κράτους με την έναρξη κάπου στο 1912 και τον πρώτο βαλκανικό πόλεμο. Υπάρχουν στρατιώτες οι οποίοι φοράνε τα χακί ήδη από το 12′. Φαίνεται ότι το ελληνικό κράτος και κατά συνέπεια ο στρατός του βρίσκεται σε μια διαρκή πολεμική συνθήκη με σκοπό την όλο και αυξανώμενη εξάπλωση της ελληνικής επικράτειας. Έτσι δεν είναι περίεργο που οι πρώτες αντιδράσεις στρατιωτών αρχίζουν να εμφανίζονται μέσα στο στράτευμα. Η μικρασιατική εκστρατεία είναι το αποκορύφωμα συνεχών μετακινήσεων, μαχών, κακουχιών. Ο ελληνικός στρατός πολύ μακρυά από την εστία του ψάχνει να δικαιώσει ένα όραμα το οποίο αποδεικνύεται και στο τελευταίο κυβερνητικό στέλεχος έωλο. Οι μεγάλες δυνάμεις Αγγλία και Γαλλία αντιλαμβανόμενες την γεωπολιτική κατάσταση της συγκηρίας αδειάζουν την ελλάδα από την αρχική τους στήριξη στην εκστρατεία και βρίσκουν αφορμές για να μεταστραφούν σταδιακά σε ουδέτερες, έως και εχθρικώς διακείμενες, με αποκορύφωμα τον οικονομικό αποκλεισμό της Ελλάδος, με πρόφαση τη διπλωματική της ανυπακοή. Τα πρώτα επεισόδια ανταρσίας εμφανίζονται στον στρατό, ενώ ήδη αρκετοί είναι οι λιποτάκτες και ανυπότακτοι που κρύβονται στα βουνά. Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι από τις κλάσεις που καλούνται 1 στους 2 δεν παρουσιάζεται. Σ το μικρασιατικό μέτωπο η δυσαρέσκεια είναι πιο έντονη μιας και τίποτα δεν συνηγορεί πια σε τερματισμό της Μικρασιατικής Εκστρατείας ενώ ένας μεγάλος αριθμός στρατευμένων “βρίσκεται” στα μετόπισθεν καλύπτοντας διάφορα γραφεία, ή κάνουν κατάχρηση αναρρωτικών αδειών, εν πάσει περιπτώσει εκμεταλλευόμενοι την πολιτική προστασία που τους παρέχει το καθεστώς των βασιλοφρόνων. Από τους 200.000 άντρες που επίσημα παρατάσει η στρατιά της Μικράς Ασίας, στο μέτωπο βρίσκονται μόλις 90.000. Τα επεισόδια ανταρσίας, λιποταξίας και ανυποταξίας θα συνεχιστούν μέχρι και το πέρας της εκστρατείας για να δώσουν τις αφορμές για το σκάρωμα στίχων όπως οι παραπάνω..
